किल्ले पन्हाळा ते पावनखिंड : एक रोमांचक अनुभव...

दिनांक 2 जुलै 2023 या दिवशी किल्ले पन्हाळगड ते पावनखिंड अशी एक दिवसीय साहसी मोहीम मैत्रेय प्रतिष्ठान कोल्हापूर तर्फे आयोजित करण्यात आली होती. या मोहिमेमध्ये मला दुसऱ्यांदा सहभागी होण्याची संधी मिळाली. मैत्रेय प्रतिष्ठान ही गडकोट, डोंगर-दऱ्या अरण्ये भटकणाऱ्यांची ध्येयवादी चळवळ आहे आणि याच ध्येयवादाने पन्हाळगड ते पावनखिंड अशी इतिहासाची रोमांचकारी अनुभव देणारी साहस यात्रा प्रतिवर्षी आयोजित केली जाते. हे वर्ष या मोहिमेचे 41 वे वर्ष आहे. सह्याद्रीच्या डोंगर-दऱ्या, त्यातील अरण्यांची खडतरता, कोसळणाऱ्या जलधारा बेभान वारा यांची रौद्रता व अंधाराच्या गर्भात दडलेल्या रोमांचकारी इतिहासाची अनुभूती देणारे ही मोहीम दुर्गा अभ्यासक डॉ अमर अडके यांच्या मार्गदर्शनाखाली दरवर्षी आयोजित केली जाते. पन्हाळगड ते विशाळगड रणसंग्राम हे छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जीवनातील रोमांचकारी पर्व, बाजीप्रभू, फुलाजीप्रभू यांचा अतुलनीय पराक्रम व बलिदान आणि शिवा काशिदांचे हौतात्म्य, बांदलांच्या ज्ञात-अज्ञात मावळ्यांचा पराक्रम या साऱ्याने स्फूर्तीदायी ठरलेल्या, सह्याद्री पर्वतरांगेतील अतिशय खडतर आणि थरारक अशा या साहस मोहिमेच्या स्मृती जागवण्यासाठी दरवर्षी त्याच पावन मार्गावरून निसर्गाच्या आव्हानात्मक वातावरणात वाटचाल करून या मोहिमेच्या स्मृती दरवर्षी जागवल्या जातात.

मोहिमेच्या कार्यक्रमानुसार पहाटे तीन पंचेचाळीस वाजता किल्ले पन्हाळगड येथे वीर शिवा काशिदांच्या पुतळ्याजवळ सर्व सहभागी शिवप्रेमी चे आगमन व एकत्रीकरण झाले. परभणीहून माझ्यासमवेत माझे अन्य चार मित्र श्रीपाद कुलकर्णी प्रसाद दीक्षित अविनाश कंधारकर व गणेश सूर्यवंशी हे मोहिमेसाठी आलेले होते. तसेच आमच्या सोबत वेगवेगळ्या ठिकाणाहून आलेले इयत्ता दुसरी व पाचवीतील लहान मुले होती. पहाटे साडेचार वाजता आम्ही सर्व शिवप्रेमी वीर शिवा काशीद व नरवीर बाजीप्रभू देशपांडे यांना वंदन करून मोहिमेच्या सुरुवातीच्या टप्प्याकडे निघालो. पहिला टप्पा मसई पठारावरील मसाई मंदिर येथे होता. पहिल्या टप्प्यांमध्ये तो डोंगरकडा चढताना बरेच जण धडपडले. पण मात्र मसई पठारापासून दुसरा टप्पा मांडलाईवाडी येथे येताना मात्र सर्वजण डॉ अमर अडके यांनी इतिहासाच्या जागवलेल्या आठवणींनी प्रेरित होऊन नंतरच्या टप्प्यांकडे झपाझप पावले टाकत होती. अडके सर, भोसले सर, पाटील सर व मैत्रेय प्रतिष्ठानचे सदस्य सर्व प्रकारे आम्हांला मार्गदर्शन करत होते. अडके सरांनी सांगितलेल्या शिवकालात घडलेल्या रोमांचकारी इतिहासाच्या पाऊल खुणा शोधत धारातीर्थी पतन पावलेल्या शूरवीरांना मानवंदना देण्यासाठी या साहस मोहिमेमध्ये सहभागी झालेले शिवप्रेमी यानंतरचा मांडलाई वाडी येथे असलेला दुसरा टप्पा, माळवाडी येथील तिसरा टप्पा व पांढरे पाणी येथील चौथा टप्पा याकडे आगेकूच करत होते. अधून- मधून बरसणारा रिमझिम पाऊस, घनदाट जंगल, खाचखळगे, दगडांची वाट, छोटी फरसबंद वाट, चिंचोळा भाग यातून चालताना चालणाऱ्यांचा कस लागत होता. काही वेळेला पाय घसरत होते. चिखलाच्या ठिकाणी पाय रुतत होते. पण मात्र यामध्ये एक वेगळ्याच प्रकारचा आनंद सर्वांना येत होता. पांढरेपाणी या ठिकाणी शेवटी अडके सरांनी केलेल्या युद्धाच्या प्रसंगी पुन्हा एकदा पाऊस देखील साक्षीदार म्हणून बरसला. दरवर्षी जेव्हा हा प्रसंग अडके सर कथन करतात. त्या त्या वेळी पावसाची हजेरी हमखास असतेच. असा हा रोमांचकारी अनुभव घेऊन सर्वजण पावनखिंड दर्शन व धारातीर्थ पूजन या ठिकाणी आगे कूच करत होते. शेवटी सर्वांनी धारातीर्थ येथे पावनखिंडीमध्ये बलिदान केलेल्या सर्व वीरांना या ठिकाणी पूजन करून मानवंदना देण्यात आली आणि मोहिमेची सांगता झाली.

दरवर्षी नेहमी वेगवेगळा रोमांचकारी अनुभव देणारी ही मोहीम नक्कीच प्रेरणादायी ठरते. गेली 41 वर्षे न थकता डॉ अमर अडके सर व त्यांची पूर्ण टीम या मोहिमेच्या यशस्वीतेसाठी झटत असते. इतिहास सर्व स्तरापर्यंत पोहोचला पाहिजे ही त्यांची तळमळ त्यांच्या कामांमधून दिसून येते. म्हणून मला असे वाटते की प्रत्येकाने अशा प्रकारची मोहीम जगली पाहिजे, जगवली पाहिजे व टिकवली पाहिजे आणि जगाच्या कानाकोपऱ्यामध्ये हा स्वराज्याचा इतिहास पोहोचवला पाहिजे... अर्थातच यात मैत्रेय प्रतिष्ठान आघाडीवर असेल यात तीळमात्र शंका नाही.

सर्व मैत्रेय टिमचे मन:पूर्वक आभार...

छत्रपती शिवाजी महाराज, छत्रपती संभाजी महाराज, नरवीर बाजीप्रभू देशपांडे, नरवीर फुलाजी प्रभू देशपांडे, हुतात्मा वीर शिवा काशिद व इतर ज्ञात-अज्ञात वीरांना साष्टांग दंडवत...

- प्रसाद वाघमारे, परभणी